Tham gia Chương trình INPRO của IAEA và hợp tác nghiên cứu sử dụng bộ công cụ ASENES 

Để hỗ trợ các nước thành viên trong việc lập kế hoạch dài hạn phát triển hệ thống năng lượng hạt nhân một cách bền vững, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã xây dựng Chương trình Dự án Quốc tế về Chu trình nhiên liệu và Lò phản ứng hạt nhân đổi mới (International Project on Innovative Nuclear Reactors and Fuel Cycles (INPRO) Programme). INPRO cung cấp phương pháp luận (phương pháp luận INPRO) để hỗ trợ các nước thành viên mô hình hóa các kịch bản, phân tích và đánh giá tính bền vững của hệ thống năng lượng hạt nhân, đồng thời phát triển bộ công cụ ASENES để đánh giá toàn diện các lựa chọn và kịch bản hệ thống năng lượng hạt nhân, bao gồm: NEST, MESSAGE-NES, KIND-ET và ROADMAPS-ET.

NEST (Nuclear Economic Support Tool) là công cụ hỗ trợ tính toán kinh tế, cho phép đánh giá sơ bộ các thông số kinh tế cụ thể và các số liệu tài chính ở cấp nhà máy như chi phí sản xuất điện quy đổi (LUEC), tỷ suất hoàn vốn nội bộ (IRR), lợi tức đầu tư (ROI), giá trị hiện tại ròng (NPV), tổng mức đầu tư cho các công nghệ lò phản ứng khác nhau. MESSAGE-NES là công cụ dùng để lập mô hình và đánh giá các kịch bản triển khai điện hạt nhân với các giả định khác nhau về vai trò tiềm năng của các công nghệ mới. Công cụ đánh giá KIND-ET được dùng để thực hiện những đánh giá so sánh đa tiêu chí, xếp hạng các lựa chọn và kịch bản phát triển hệ thống năng lượng hạt nhân, đưa ra các kết quả phân tích kịch bản về kinh tế, hiệu suất kỹ thuật, sử dụng tài nguyên, khả năng chống phổ biến vũ khí hạt nhân, v.v.. ROADMAPS-ET được sử dụng để phát triển và đưa ra lộ trình triển khai hệ thống năng lượng hạt nhân. 

Các khía cạnh cần đánh giá theo phương pháp luận INPRO để đảm bảo tính bền vững của hệ thống năng lượng hạt nhân (Nguồn: IAEA)

Bộ công cụ ASENES để đánh giá toàn diện các lựa chọn và kịch bản hệ thống năng lượng hạt nhân (Nguồn: IAEA)

Để giúp Việt Nam tiếp cận Chương trình INPRO, IAEA đã chủ trì tổ chức các khóa đào tạo về Phương pháp luận INPRO (trực tuyến), xây dựng kế hoạch chiến lược phát triển năng lượng hạt nhân bền vững (tại Trieste, Ý) và hướng dẫn sử dụng bộ công cụ ASENES (trực tuyến). Trong khuôn khổ hợp tác với VINATOM, PECC2 đã cùng với VINATOM tham gia các khóa đào tạo này. Đặc biệt vào tháng 11/2024, IAEA đã cử các chuyên gia sang Việt Nam tổ chức hội thảo quốc tế tư vấn ứng dụng công cụ MESSAGE-NES để mô hình hóa hệ thống năng lượng hạt nhân của INPRO. 
Về nghiên cứu khoa học, các kỹ sư PECC2 cùng tham gia các đề tài nghiên cứu do VINATOM chủ trì như: Đề tài Nghiên cứu sử dụng bộ công cụ của INPRO trong phân tích các kịch bản điện hạt nhân và khả năng áp dụng vào Việt Nam; và Đề tài (cấp Bộ Khoa học và Công nghệ) Nghiên cứu đánh giá các kịch bản tích hợp điện hạt nhân vào hệ thống năng lượng của Việt Nam bằng công cụ MESSAGE. Trong đó, đề tài Nghiên cứu sử dụng bộ công cụ của INPRO trong phân tích các kịch bản phát triển điện hạt nhân và khả năng áp dụng vào Việt Nam đã hoàn thành vào năm 2023. Đề tài này nghiên cứu cách sử dụng bộ công cụ ASENES, sau đó sử dụng ba công cụ NEST, KIND-ET và ROADMAPS-ET để phân tích tính kinh tế, so sánh, xếp hạng các công nghệ điện hạt nhân và đưa ra lộ trình triển khai điện hạt nhân giả định ở Việt Nam.

Tham gia Chương trình FIRST của Hoa Kỳ

Một điểm nhấn khác trong hoạt động hợp tác của PECC2 là tham gia Chương trình Phát triển hạ tầng cho việc sử dụng có trách nhiệm công nghệ lò phản ứng hạt nhân mô-đun nhỏ (Foundational Infrastructure for Responsible use of SMR Technology - FIRST) của Hoa Kỳ. Chương trình FIRST được Hoa Kỳ công bố tại Hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo khí hậu vào năm 2021. Đây là chương trình xây dựng quan hệ đối tác giữa các cơ quan, tổ chức thông qua Chính phủ Hoa Kỳ, đưa ra khuôn khổ hỗ trợ xây dựng năng lực để giúp các nước đối tác phát triển một cách an toàn và có trách nhiệm đối với các lò phản ứng mô-đun quy mô nhỏ (SMR) hoặc các chương trình phát triển lò phản ứng hạt nhân tiên tiến khác.

PECC2 đã tham gia các hội thảo do FIRST tổ chức từ năm 2022 cho đến nay. Các hội thảo xoay quanh các chủ đề về pháp lý, an toàn hạt nhân, tài chính cho công nghệ lò phản ứng SMR, các công cụ lập mô hình FIRST cho lò phản ứng SMR và lập kế hoạch chuẩn bị và ứng phó sự cố khẩn cấp.
Vào tháng 11/2024, các nhân sự PECC2 đã tiếp tục tham gia hội thảo trực tuyến về Mạng tối ưu hóa tài nguyên năng lượng toàn diện (Holistic Energy Resource Optimization Network - HERON) cho chi phí triển khai hệ thống năng lượng do Chương trình FIRST tổ chức. 

Hợp tác với các đối tác quốc tế khác

Không chỉ thúc đẩy việc mở rộng hợp tác theo các chương trình với các đối tác nêu trên, PECC2 còn tiếp tục củng cố và duy trì quan hệ với các tổ chức như Tập đoàn Hạt nhân Nga (ROSATOM), Công ty Phát triển Năng lượng Hạt nhân Quốc tế Nhật Bản (JINED), thông qua các hoạt động hội thảo và đào tạo.

Vào tháng 12/2024, các đại diện PECC2 đã tham dự và trình bày bài tham luận tại Diễn đàn Việt Nam - Nhật Bản lần thứ 14 với chủ đề "Vai trò của điện hạt nhân trong biến đổi khí hậu và kinh tế điện hạt nhân" tổ chức tại Hà Nội. Diễn đàn được VINATOM, JINED và Trung tâm Văn hóa và Thông tin Nhật Bản (JICC) tổ chức thường niên từ năm 2013 đến nay để trao đổi và hợp tác phát triển nguồn nhân lực công nghệ hạt nhân giữa Việt Nam và Nhật Bản. Với vai trò là công ty tư vấn năng lượng hàng đầu Việt Nam, PECC2 đã chia sẻ góc nhìn về vai trò tiềm năng của năng lượng hạt nhân trong lộ trình hướng tới phát thải ròng bằng “0” của Việt Nam, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và chống biến đổi khí hậu.

Đại diện PECC2, VINATOM, JINED và người tham dự Diễn đàn Việt Nam - Nhật Bản lần thứ 14 với chủ đề "Vai trò của điện hạt nhân trong biến đổi khí hậu và kinh tế điện hạt nhân" (Nguồn: VINATOM)

Đại diện PECC2 trình bày về vai trò tiềm năng của năng lượng hạt nhân của năng lượng hạt nhân trong lộ trình hướng tới phát thải ròng bằng “0” của Việt Nam (Nguồn: PECC2)

Trích Chương 8, Tạp chí "Phân tích và nhận định của PECC2 về triển vọng phát triển năng lượng Việt Nam (ấn bản 2024)